Языки :: Каталан
 
 
 

   
134 Lliçó 56 (cinquanta-sis)
  REPÀS VIII
   
  He aquí reunidos los más frecuentes de los derivados.
Cabe señalar que su formación no responde a reglas rigurosas, lo que sucede también en castellano (que por ejemplo dispone de tres sufijos distintos para indicar un lugar plantado de :
encinar........-ar
naranjal .......-al
alameda........-eda).

El uso de dichas palabras requiere pues el estudio de listas de vocabulario, para esto vienen estas páginas, o/y la referencia a un diccionario para controlar tal o cual forma prescindiendo siempre de toda creación no controlada.
Añadiendo sufijos o prefijos se obtienen otras palabras :

— Sufijos :
blanc ... blancor (blanco..... blancura)
préssec.. presseguer (melocotón . melocotonero)
— Prefijos :
lleial... deslleial (leal ......... desleal)
avi..... besavi (abuelo....... bisabuelo)
— Pueden cumularse :
blanc ... emblanquinar (blanquear)
negre ... ennegrir (ennegrecer)
   
 

I. Diminutivos y aumentativos
A) Sustantivos :
-et, eta
noi, noiet (chico, chiquito)
campana, campaneta (campana, campanilla)

-ell, ella
pom, pomell (ramo de flores, ramito)
a veces con cambio de sentido : bóta, botella (bota, botella)

-í, ina
colom, colomí (Paloma, palomino)

-ill, illa
sabata, sabatilla (zapato, zapatilla)


carrer, carreró (calle, callejón)
arbre, arbrissó (árbol, arbusto)

-arro, arra
veu, veuarra (voz, vozarrón)

-às, assa
peu, peuàs (pie), (pie grandote)
barca, barcassa (barca)

-ot, ota
paper, paperot (papel, papelote)
sabata, sabatot (zapato grueso)
(los aumentativos suelen ser despectivos en ambas lenguas).

B) Adjetivos:
-et, eta petit, petitet, petiteta (pequeñito)
-ó, ona petit, petitó, petitona (pequeñito)
-oi, oia bonic, bonicoi (bonito)
-às, assa bo, bonàs (bonachón)
-ot, ota gros, grossot (gordote)

¡ Cuidado! interviene igualmente el sentido despectivo del aumentativo :
Lleig
... lletget = feíto
... lletjot = feote

Pueden reunirse dos sufijos :
petitonet (chiquirritín)
grassonet (gordinflón)

  II. Gentilicios
-à, ana Valencià, Lleidatà, Andorrà (València, Lleida, Andorra)
-ès, esa Maonès (Maó)/Rossellonès (Rosselló)
-í, ina Barceloní (Barcelona)/Gironí (Girona)/Tarragoní (Tarragona)
-ene, enca Eivissenc (Eivissa)
   
 

III. Derivados indicando la función o el oficio
-er, era rellotge, rellotger (relojero)
ferro, ferrer (herrero)
cambra, cambrera (camarera)
fusta, fuster (carpintero)
-aire drap, drapaire (trapero)
ocell, ocellaire (pajarero)
-à, ana guàrdia, guardià (vigilante)
cirurgia, cirurgià (cirujano)
-ista dent, dentista (dentista)
assaig, assaigista (ensayista)
paracaigudes, paracaigudista (paracaidista)

¡ Ojo! -isme indica la doctrina o el partido, -ista designa al afiliado :
racionalisme, racionalista.

   
 

IV. Para indicar un lugar plantado de, se usa :
-ar alzina, alzinar (encinar)/pi, pinar
taronger, tarongerar (naranjal)
arròs, arrossar (arrozal)
oliva, olivar o oliverar
blat de moro, blatdemorar
(maizal)

-osa avet, avetosa (abeto, abetal)

-eda avet, aveteda
(abeto, abetal)
àlber, albereda (alameda)
pi, pineda/roure, roureda (robledal)
om, omeda (olmedal)

   
 

V. Para indicar una reunión de, un conjunto de...
-at veí, veinat (vecindad)
braç, braçat (brazada)
-atge branca, brancatge (ramaje)
moble, moblatge (mueblaje)
-ada cistell, cistellada (cestada)
forn, fornada (hornada)
-erta cristall, cristalleria (cristalería)
argent, argenteria (argentería, servicio de plata)
-er, era gallina, galliner (gallinero)
os, osera (osario)

¡ Ojo!
ganivet, ganivetada (cuchillada)
punyal, punyalada (puñalada)
pero : puny, un cop de puny (un puñetazo).

   
 

VI. Adjetivos de color :
Los adjetivos de color admiten diferentes sufijos :

-ene, -enca/-ís, -issa/-ós, -òsa

blau......... blavenc, blavís, blavós (azulenco)
grog ........ groguenc, groguís (amarillento)
roig......... rogenc (rojizo)
negre........ negros (negruzco)
verd......... verdós (verdoso)

de la misma manera se obtiene :
dolç......... dolcenc (que tiende a dulce)
malalt.......malaltís (enfermizo)
amarg....... amargos (amargoso)

   
 

VII Adjetivos derivados de verbo
-able, ible
menysprear... menyspreable (menospreciable)
negligir...... negligible
moure....... movible
(movible)
-aire
xerrar........ xerraire
(parlanchín)
rondinar.....rondinaire (refunfuñador)
-dís, dissa
córrer........corredís (
corredizo)
enyorar...... enyoradís (añoradizo)
-dor, dora
caminar .....caminador
(andador)
enraonar.....enraonador (hablador)
conquerir .... conqueridor (conquistador)
-er, era
plorar.......ploraner
(llorón)
cridar ....... cridaner (gritador)
parlar........ parler (hablador)
-iu, iva
imitar ....... imitatiu
(imitativo)
produir...... productiu (productivo)
-ívol, ívola
agradar...... agradívol o agradós
(agradable)
trencar ...... trenquívol o trencadís (quebradizo)
-tori, tòria
contradir ... contradictori (
contradictorio)
oscil·lar...... oscil·latori (oscilatorio)

   
 

VIII. Sustantivos derivados de adjetivos
-esa
pobre ....... pobresa
(pobreza)
nu .......... nuesa (desnudez)
trist......... tristesa o tristor (tristeza)
tendre....... tendresa o tendror (ternura)
-or
amarg....... amargor
(amargura)
brut......... brutor (suciedad)
gris ......... grisor (de color gris)
vermell...... vermellor (de color rojo)
-ícia
brut......... brutícia
(suciedad)
dur ......... durícia (dureza)
-itat, etat, edat
digne........ dignitat
(dignidad)
net.......... netedat (limpieza)
sobre........ sobrietat (sobriedad)
-itud, ud
exacte....... exactitud
(exactitud)
sol.......... solitud (soledad)
-ia
alegre ....... alegria
(alegría)
gelós........ gelosia (celos)
quec ........ quequia (tartamudez)
-eria
dolent....... dolenteria
(maldad)
tossut ....... tossuderia (testarudez)
-ia (feble)
audaç ....... audacia
(audacia)
innocent..... innocència (inocencia)

  Cuando haya terminado la lección 56 vuelva a la lección primera del libro, y después de leer y oír la lección, trate de restablecer el texto catalán con la traducción castellana a la vista. Lo mejor es restablecerlo primero oralmente y luego por escrito : podrá corregirse echando una ojeada al texto catalán. Poco a poco sentará su conocimiento de la lengua catalana y sin darse cuenta irá adquiriendo soltura. No deje de utilizar sus conocimientos en la vida cotidiana hablando lo más posible catalán con catalanohablantes.